662 045 054

KANCELARIA RADCY PRAWNEGO

Michała Gronkiewicza

Kancelaria Radcy Prawnego Michała Gronkiewicza w Pruszczu Gdańskim

Blog / Aktualności

Jaka jest odpowiedzialność państwa, za przestępstwo popełnione na jego terytorium wobec ofiar tych przestępstw? Czy w ogóle jakaś istnieje? Można przecież postawić argument, że skoro Państwo nie zapewniło właściwej ochrony, jego organy, w szczególności Policja i Prokuratura, nie wypełniły należycie swoich zadań, to w pewnym stopniu Państwo jest także odpowiedzialne względem ofiary za nieszczęście, które ją spotkało. Ale z drugiej strony, czy ktokolwiek może ponosić odpowiedzialność za bezprawny czyn popełniony przez kogoś innego? jest to w istocie doniosły problem natury filozoficznej i etycznej. Polski prawodawca znalazł rozwiązanie pośrednie, kompromisowe, które można streścić zdaniem "ofiarom przestępstw należy się kompensata od Państwa, ale tylko trochę" ;).

W naszym ustroju prawnym funkcjonuje, przynajmniej teoretycznie, ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw. (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 325). Dlaczego piszę "teoretycznie"? Bowiem wszystkie statystyki wskazują, że wspomniany akt prawny jest wykorzystywany bardzo rzadko. Myślę, że wynika to z subsydiarnego charakteru świadczenia uregulowanego w ustawie oraz z niewielkiej świadomości prawnej w tym zakresie.

Komu przysługuje kompensata?

• ofiarom czynów zabronionych, przez co rozumie się osobę fizyczną, która doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, trwających dłużej niż 7 dni
• osobom najbliższym ofiarom, przez co rozumie się  małżonka lub osobę pozostającą z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępnego lub zstępnego ofiary oraz osobę pozostającą z ofiarą w stosunku przysposobienia , jeżeli ofiara poniosła śmierć

Kompensata przysługuje niezależenie od tego czy sprawca został ustalony. Rozwiązanie to ma także zastosowanie, kiedy sprawca wprawdzie został ustalony, jednakże nie jest możliwe uzyskanie od niego odszkodowania np. zmarł lub zbiegł za granicę.

Na co przyznawana jest kompensata?

Zgodnie z ustawą kompensata może być przyznana wyłącznie na pokrycie:

• utraconych zarobków lub inne środki utrzymania
• kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją
• kosztów pogrzebu

Katalog ten ma charakter zamknięty, nie można go rozszerzać w drodze wykładni. Wynika z tego, że kompensata nie może być przyznana na pokrycie zadośćuczynienia.

Subsydiarny charakter kompensaty

Kompensata przysługująca ofiarom czynów zabronionych ma charakter subsydiarny. Co to oznacza? Niestety nic dobrego dla osób zainteresowanych. Zgodnie ustawą, co do zasady, kompensata może być przyznana jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może jej uzyskać od sprawcy lub sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy społecznej, niezależnie od tego, czy sprawca lub sprawcy czynu zabronionego zostali ustaleni. Jest to zatem rozwiązanie ostateczne, które znajduje zastosowanie na samym końcu łańcucha, kiedy ofiara nie uzyska naprawienia szkody ani od sprawcy, ani z ubezpieczenia, ani z pomocy społecznej. Ustawodawca przewidział też limit wysokości przyznawanej kompensaty w kwocie 25.000 zł dla ofiar oraz w wysokości 60.000 zł dla najbliższych ofiar, które poniosły śmierć.

Kto przyznaje kompensatę ofiarom?

Zgodnie z art. 8 ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw organem właściwym w sprawach o przyznanie kompensaty jest sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby uprawnionej.

Moja osobista praktyka pokazuje, że omawiana instytucja jest wykorzystywana sporadycznie (bardzo sporadycznie!). Nie należy się przez to jednak zniechęcać i szczerze zachęcam, do składania wniosków do sądu o przyznanie kompensaty.

Formularz wniosku do pobrania pod adresem:

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160000051

r.pr. Michał Gronkiewicz

Blog

Copyright by Kancelaria Radcy Prawnego Michał Gronkiewicz w Pruszczu Gdańskim